用户名: 密码: 验证码:
顺治朝旗人的法与刑罚
详细信息    查看全文 | 推荐本文 |
  • 英文篇名:Laws and Punishment for Bannermen during Shunzhi's Reign
  • 作者:王天驰
  • 英文作者:WANG Tianchi;
  • 关键词:《大清律》 ; 盛京定例 ; 习惯法
  • 中文刊名:GXXX
  • 英文刊名:Research in the Traditions of Chinese Culture
  • 机构:京都大学大学院文学研究科;
  • 出版日期:2018-09-20
  • 出版单位:国学学刊
  • 年:2018
  • 期:No.39
  • 语种:中文;
  • 页:GXXX201803002
  • 页数:20
  • CN:03
  • ISSN:11-5854/C
  • 分类号:7-25+143
摘要
顺治朝至康熙前期,清军入关前以满洲法约束旗人的做法有所改变,但不同阶层的处置方式并不统一。对旗人平民的处置体现了满洲法与《大清律》的调和,以及用《大清律》定罪的同时以满洲法施行实际刑罚等特征,而官员、奴仆等旗人中的特殊阶层则继续沿用旧例。在特殊地区,审案时习惯法的影响仍十分深远,这种特征一定程度上体现了清帝国初建时内部的复杂结构。
        The rules to regulate the bannermen before the Qing army entered the Shanhai Pass were adjusted to the change of situation during the reign of Emperor Shunzhi and the early period of Emperor Kangxi's reign.Nevertheless,this adjustment was carried out in various ways in accordance with bannermen's different social status:to commoners,the legal practice reflected a mixture of the Manchu Law and the Great Qing Code,but to the special groups,such as officials and servants,old legal practice remained.Moreover,in certain areas customary laws were still in use,which also reflects the complexity of legal practice during the early Qing.
引文
*本文系由《順治朝における旗人の法と刑罰--内閣題本を中心》一文经作者译出并进行了一些修改。原文刊于《东洋史研究》第76卷第3号(2017年12月刊行),1~39页。
    (1)参见杉山清彦:《大清帝国の形成と八旗制》,名古屋:名古屋大学出版会,2015年,3页、435页注(2)。大清国的国号在1636年以前是aisin gurun(金国)。
    (2)本文的满文转写均依据M?llendorff,P.G.von.,Manchu Grammar with Analysed Texts,Shanghai:American Presbyterian Mission Press,1892。引用满文史料时,□表示缺字或无法辨认的字。[]里面的内容是笔者根据上下文推测进行的推测。翻译满文时,()里面的内容系笔者为了语句通顺而进行的补充。
    (3)谷井阳子:《八旗制度の研究》,京都:京都大学学术出版会,2015年,377~378页。
    (4)刘景辉:《满洲法律及其制度之演变》,台北:嘉新水泥公司文化基金会,1968年,50页。中国第一历史档案馆所藏的《内国史院档》中也有类似的表述,收《清初内国史院满文档案译编》,北京:光明日报出版社,1989年,第3册,250页。
    (1)岛田正郎:《清朝蒙古例の研究》,东京:创文社,1982年,8页。
    (2)关于入关前满洲法的研究主要有:鸳渊一:《清太祖時代刑政考》,收《羽田博士頌寿記念东洋史論叢》,1950年,321~352页;鸳渊一:《清太宗時代刑政考》,《人文研究》第2卷第11号,1951年,1~32页;刘景辉:《满洲法律及其制度之演变》;张晋藩、郭成康:《清入关前国家法律制度史》,沈阳:辽宁人民出版社,1988年;加藤直人:《入関前清朝の法制史料》,收滋贺秀三编:《中国法制史:基本史料の研究》,东京:东京大学出版会,1994年;刘小萌:《满族从部落到国家的发展》,沈阳:辽宁民族出版社,2001年;松浦茂:《清初の法秩序》,《アジア史学論集》第1卷,2008年,1~29页。
    (3)死刑分为斩、绞、凌迟三种,“斩”“绞”又分为“立决”和“监候”。
    (4)《大清太宗文皇帝实录》卷一二天聪六年七月庚戌条,台北:华联出版社,1964年。岛田正郎认为此处提到的“刑部会典”实际上就是《大明律例》(《清朝蒙古例の研究》,16页)。
    (5)《大清律集解附例》,收杨一凡、田涛主编:《中国珍稀法律典籍续编》第5册,哈尔滨:黑龙江人民出版社,2002年,69~428页。
    (6)参见郑秦:《顺治三年律考》,《法学研究》第18卷第1期,1996年,145~153页。岛田正郎详细地研究了顺治朝初期的法制和《大清律集解附例》颁布的过程(《清朝蒙古例の研究》,14~27页)。其中,以下史料也经常被其他学者所引用。从中可以看出顺治元年摄政王多尔衮试图将满洲法推行全国,但后来接受了汉人官僚的谏言,同意官员依据《明律》判案。《大清世祖章皇帝实录》(台北:华联出版社,1964年,以下简称《世祖实录》)卷五?顺治元年六月乙丑:“摄政和硕睿亲王谕,各衙门应责人犯,悉尊本朝鞭责旧制,不许用杖。”同上,同年同月甲戌:“顺天巡按柳寅东启言……盖闻帝王弼教,不废五刑,恐鞭责不足以威众,明罚乃所以勅法,宜速定律令,颁示中外,俾民不敢犯,而祸乱自清矣。摄政和硕睿亲王报曰……鞭责似觉过宽,自后问刑,准依明律,副予刑期无刑之意。”(见岛田正郎:《清朝蒙古例の研究》,8页;鹿智钧:《清朝旗人的法律地位》,台湾师范大学历史学系硕士论文,2011年,5页;Hu,Xiangyu,“Reinstating the Authority of the Five Punishments:A New Perspective on Legal Privilege of Bannermen”,In Late Imperial China,Vol.34,No.2,December 2013:28~51,p.33.)
    (7)Elliott,Mark C.,The Manchu Way:The Eight Banners and Ethnic Identity in Late Imperial China,Stanford:Stanford University Press,2001,pp.197-200.Hu,Xiangyu,“Reinstating the Authority of the Five Punishments:A New Perspective on Legal Privilege of Bannermen”,p.29.
    (8)刘景辉:《满洲法律及其制度之演变》,50页。
    (9)岛田正郎:《清朝蒙古例の研究》,9~10、13页。
    (1)Hu,Xiangyu,“Reinstating the Authority of the Five Punishments:A New Perspective on Legal Privilege of Bannermen.”
    (2)根据胡祥雨的论述,顺治朝地方上发生的旗人犯罪案件也送到北京的刑部审理,称作“现审案件”,因此涉及旗人的案件不论发生地都算做北京的案件。见Hu,Xiangyu,“Reinstating the Authority of the Five Punishments:A New Perspective on Legal Privilege of Bannermen”,p.31.
    (3)《世祖实录》卷七六?顺治十年六月丁酉条。见Hu,Xiangyu,“Reinstating the Authority of the Five Punishments:A New Perspective on Legal Privilege of Bannermen”,p.40.
    (4)Hu,Xiangyu,“Reinstating the Authority of the Five Punishments:A New Perspective on Legal Privilege of Bannermen”,pp.47-48.为避免和现代意义上的“中国”概念相混淆,此处的“China”没有简单译为“中国”。英文中的“China”在不同语境下所指也不尽相同,我认为此处的“China”一词的涵义主要有两个面向:一是中华王朝的传统,一是汉地、汉人的习俗、制度,因此将其译为“中华/汉地”。
    (1)Hu,Xiangyu,“Reinstating the Authority of the Five Punishments:A New Perspective on Legal Privilege of Bannermen”,p.32.
    (2)《内国史院档》中没有顺治九年(1652)的档案。
    (3)《清初内国史院满文档案译编》第3册,396~398页。但是,“镶红旗李大洁”一案和“镶黄旗多铎力”一案无法判断是依据满洲法还是《大清律》来断罪的,依据满洲法断罪的可能性更大。
    (4)中央的司法机关有刑部、都察院和大理寺,三个部门统称为“三法司”。三法司的职责中很重要的一项是,死刑案件由皇帝最终确定前,几乎都要先由三法司来审理。例如汉地发生的案件,最初由州县官做出的判决结果经层层转审送到巡按(限于清初)、总督、巡抚一级后,由巡按、总督、巡抚上报皇帝,皇帝将案子转给三法司复审,最后由以刑部尚书为首的三法司官员将复审的结果报告皇帝,并听从皇帝的指示。到了清朝中后期这一过程已经相当制度化,即使在清朝初期,也经常能在史料中看到皇帝在巡按、总督、巡抚呈交的题本上批示“三法司核拟具奏”的字样。
    (5)入关前后发生了很多旗人逃亡案件,统称为“逃人”案件。为处置这类案件而专门制定的“逃人法”在清初的法制中有一定特殊性,也无法简单地归为满洲法或中华法的系统。关于“逃人”案件,史料和专门的先行研究都较多,本文暂不把这类案件纳入考察范围。
    (1)镶黄旗,原文为“陈泰旗”(centei gūsa),陈泰当时是镶黄旗固山额真。
    (2)满文原文为:erebe jurgan de duilehengge,tolbitu soktofi sanji be saciha yargiyan ofi tanggū?usiha tantame,tolbitu ci nadan yan menggun gaifi sacibuha hehei ejen de bume beidehebi.
    (3)满文原文为:kubuhe suwayan-i joo nirui jang dzung?eng mimbe turifi weilembihe.ehe mujilen be hefeliyefi,mini booi gubci ninggun anggala be gidame durifi boode gamaha.amba jui jang si kui be eruleme tantara jadake,absi genehe be sarkū,jui sargan li sy be inenggi dari hafirabufi buceme hamikabi.te geli,mini urun-i jacin jui be unciki sembi.
    (4)满文原文为:ya inenggi,mini menggun be toodame wajiha manggi.ninggun anggala be tucibumbi.
    (5)满文原文为:tokso de bihengge be gajifi ukarakūseme muheren etubuhe.
    (1)满文原文为:funde bo?okūjang dzung?eng be,sini orin yan menggun be,jang wang san de udu jun buhe yargiyan bicibe,irgen-i niyalmai sargan be damtun jafafi,?an de sen arafi.manjurame muheren etubuhe turgun de jang dzung?eng de tuhere weile gaime.hehe be tucibufi.ini eigen jang si kui de bume.jang dzung?eng ni orin yan menggun be jang wan san be toodabume beidehebi.
    (2)《大清律》,334页。
    (3)同上,340页。括号内为小注,下同。
    (4)表2中[案件6]的档案为初审档案,两次复审的文书分别保存在《内阁大库档案》(编号086745)和《北大移交题本》(档案号02-01-02-1884-012)中,是满汉合璧的文书。鹿智钧曾提到《内阁大库档案》中的这一文书(《清朝旗人的法律地位》,104页)。
    (5)满文原文为:haise ini ejen turtei uhala be tatame waha yargiyan.yaya aha nehu,booi da be becunume tantaci gemu sacime wa,waci gemu faitarame wa sehe,lioi songkoi,haise be uthai faitarame wame beidefi…所引律文的汉文原文为:凡奴婢殴家长者,(有伤、无伤、预殴之奴婢,不分首从)皆斩。杀者,(故杀、殴殺、预殴之奴婢,不分首从)皆凌迟处死。(《大清律》刑律?斗殴?奴婢殴家長,341页)
    (6)满文原文为:ilan fafun-i yamun kimcime toktobufi wesimbu.下同。
    (7)《北大移交题本》02-01-02-1884-012。
    (8)Hu,Xiangyu,“Reinstating the Authority of the Five Punishments:A New Perspective on Legal Privilege of Bannermen,”pp.31-41.涉及旗人的案件无论发生在何处都在北京的刑部审理,均算作北京的案件。因此这二百四十七件中包括所有涉及旗人的案件。
    (1)满文原文为:lioi be tuwaci,yaya horon hūsun-i gūwa niyalma be afabufi tantabufi buceci,koro araci,afabuha niyalma be uju obufi tatame wa.[gala]isika niyalma be ilhi obufi emu jergi ekiyeniyefi tanggūjang[tantafi]ilan minggan bade falabume unggi sehebi.uttu ofi jeo jin[dzung be]uju obufi giyan-i tatame waci acambihe.hedzy be ilhi[obufi]□□-i tanggūjang tantafi ilan minggan bade falabume unggici acambihe.所引律文的汉文原文为:若(豪强之人)以威力(挟)制(捆)缚人,及于私家拷打、监禁者,(不问有伤、无伤)并杖八十。伤重至内损吐血以上、各(验其伤)加凡斗伤二等。因而致死者,绞(监候。)若以威力主使(他)人殴打而致死伤者,並以主使之人为首,下手之人为从论、減(主使)一等。(《大清律》刑律?斗殴?威力制缚人,340页)
    (2)满文原文为:[buce]he el dzo-i amai jaburengge,el dzo de daci fancakūnimeku[bi]he.tantaha amala fancakūnimeku dekdefi bucehebi sembi.el dzo-i sargan-i jaburengge,mini eigen tan mukdefi bucehe sembi.bucehengge udu tantaha ucuri bicibe inu uthai tantaha de bucehe seci ojorakū.
    (3)《大清律》刑律?斗殴?保辜限期,336页。
    (4)如果此案中犯人周金宗依据《大清律》按斗殴罪判罚,应依据“若(殴人)血从耳、目中出、及内损(其脏腑而)吐血者、杖八十”,黑子为从,减一等,应笞。
    (1)满文原文为:erebe hashūergi ashan-i amban ulacan,ici ergi ashan-i amban asha,sereng sei gisurehengge,saidu soktofi ini ejen be monggon hahūrafi?uki?ame tantahabi.feye yargiyan,siden getuken,yaya aha nehu becunume,booi da be tantaci sacime wa sehe lioi songkoi saidu be sacime wara weile tuhebufi,loo de horifi bolori be aliyafi sacime wame.jai emu hontoho aliha amban zin siyūn,ici ergi ashan-i amban lin de sin,mujilen bahabukūduikana,icihiyara hafan jamsu,lodo,yang moo siyūn,langdzung hafan lio yūn ciyan sei gisurehengge,saidu be lioi songkoi sacime wara giyan bihe.damu saha siden umuku se gemu soktoho bihe yargiyan sembi.soktoho akūoci,turgun akūejen be tantambio.soktofi sarkūejen be tantaha be be dahame,wara be guwebufi tanggū?usiha tantame beidehebi.(所引律文同第10页注(5)。)
    (2)鹿智钧:《清朝旗人的法律地位》,44页。原档案为《内阁大库档案》117478。满文原文为:lioi be tuwaci,haha,hehe hebei latuci jakūnju jang tantame sehebi..mukden de toktobuha babe tuwaci cooha de genehe niyalmai sargan de latuci haha,hehe be gemu wa sehebi.halhūn-i erin de beidere de enduringge hese,bucere de isinafi genehunjere weile be wesimbu,lashalaki sehe,hese de ucaraha be dahame,olini sargan,o?ohodoi be□□tantafi wajire.mukden de toktobuha kooli be tuwame wara.olini be aliyafi wajire babe enduringge lashalara be baimbi.
    (3)《大清律》刑律?犯奸?犯奸:凡和奸,杖八十,有夫者,各杖九十。(《大清律》,382页)
    (4)满文原文为:olini sargan,o?ohodoi be wara be guwebufi,tanggūta?usiha tanta.
    (5)这里的“归附”满文原文为“alanjime jihe”,字面意思是“来告诉”,此处意思不明,依据上下文译为“归附”。
    (1)满文原文为:ere irkelen niyalma wafi,neneme ningguta de alanjime jihe dahame,waci ojorakū,erebe waha de,jai udu niyalma waha seme,muse de jiderakū.ere golo dembei facuhūn,niyalma wara labdu.damu erei boigon,erei ahūn deo be gemu ging hecen de benehede,isere dabala,eici iserakū,uttu ofi erei mukūn be yooni beneki sembi.
    (2)满文原文为:uttu ofi,irkelen be wara be guwebufi,kūrkai ba-i kooli songkoi wabuha gūka?an-i boode kerun bubume.irkelen-i beye,boigon,mukūn-i niyalma be ging hecen de benjici acara,acarakūbe,buthai alban gaijire niyalma be dahame,boigon-i jurgan de afabufi,gisurefi wesimbubume gisurehebi.
    (3)满文原文为:olhoro baitai gūsai da baisin si gūsai da bime,fujin ice jakūn de yang?arafi juwan de yargiyalaha duici inenggi,juwan juwe de si jugūn dasame genefi juwan uyun de isinjihabi.galai da foroi simbe yargiyalame baica seci,si geli heoledeme baicahakūbime,sinde fujin be yargiyalahabi seme alanaha manggi,si galai da de alanahakūcisui wesimbuhebi.uttu ofi baisin be kemuni hafan efulefi,tanggū?usiha tantara jalin joolagan gaime beidehebi.
    (4)满文原文为:amba mini duilehengge,bisangga,funje ceni jabun de,ere aniya,jakūn biyai orin duin-i yamji emgeri,uyun biyai ice duin-i yamji emgeri latuha yargiyan seme,ceni beye alime gaimbi.uttu ofi kooli songkoi,bisangga,funje be tatami wara weile tuhebufi,funje-i eigen weise i cooha ci isinjire be aliyafi wacihiyame beidefi,…
    (5)满文原文为:mini sargan bisangga de latuha ba yargiyan,baire ba akū,bahaci jurgan-i neneme toktobuha songkoi wacihiyareo.
    (6)满文原文为:bisangga,funje be gemu uthai tatame wa.
    (1)岛田正郎:《北方ユーラシア法系の研究》,东京:创文社,307~308页。
    (2)《康熙六年增订旧扎撒书》(a*n,gge aamuqulan,g-un,iirquduqar aon,-u qaqucin,iasaq-un,bicig-dur nemeju toqdaqaqsan,iasaq-un,bicig),李保文:《清朝〈蒙古律〉的题名及其历史作用》附录(包括汉译、蒙古语转写、蒙古语原文,本文的汉译及转写均依据此版本),《故宫学刊》2006年总第3辑,北京:紫禁城出版社,2007年,494~527页。《康熙六年增订旧扎撒书》的汉译最初见于李保文编译:《康熙六年〈蒙古律书〉》,《历史档案》2002年12月第4期,3~11页。原文(刻本)最初见于中国第一历史档案馆、内蒙古大学蒙古学学院编,《清内阁蒙古堂档》第22册,263~360页,呼和浩特:内蒙古人民出版社,2005年。《康熙六年增订旧扎撒书》是现存最早的清朝制定的蒙古地区的成文法,虽然制定时间稍晚于顺治朝,但顺治朝的司法档案中已有引用其中的个别条目(参见本文第四章),因此其基本形态应该在顺治朝已经完备。
    (3)《康熙六年增订旧扎撒书》,496页。蒙文转写为:qaracu guimun,:qaracu guimun,-u a*m-e-luge iabuldubasu:moin,tegun,-i a*me-ii aabuqat::ial-a tabun,iisun,boda aabumu::iabulduqsan,a*m-e-ii a*r-e-dur ain,u tulqaju aoigcu aalaqulumu:a*se aalabasu:aabuqsan,tere ial-a-iin,mal-i qarii-a-du n,oian,-dur aoiggumu:(:同505页)
    (4)关于蒙古法中的通奸,参看岛田正郎:《北方ユーラシア法系の研究》,409~413页;《清朝蒙古例の研究》,573~588页。
    (1)所引律文的原文是:“凡子孙告祖父母、父母,妻妾告夫及告夫之祖父母、父母者,(虽得实亦)杖一百,徒三年。(祖父母等同自首者,免罪。)但诬告者,(不必全诬,但一事诬即)绞……若奴婢告家长、及家长缌麻以上亲者、与子孙卑幼罪同。”(《大清律》刑律?诉讼?干名犯义,360~361页)
    (2)《北大移交题本》02-01-02-1918-006。
    (1)“投人”(dosika niyalma)是清朝入关后作为旗人的佃户、农奴投充到旗下的汉人,法律上也算作旗人。
    (2)[案件20]实际上是一个多宗类似案件的汇编。
    (3)《北大移交题本》02-01-02-1909-015。满文原文为:taidzy taiboo kooli selgiyere yamun-i aliha bithei da bime,beidere jurgan-i aliha amban,amban tuhai sei gingguleme wesimburengge,eifu fetefi etuku be sume gaiha jalin.?ansi cing li sy-i alibuhangge.jurgan-i afabuha.mukden ci benjihe bithede,kubuhe?anggiyan-i hūnin nirui cisi hab?ame,meni emu gūsai yabka nirui hiyanio booi sanjiyei sere hehe,mini jui eifu be fetefi etuku be gaihabi seme,etuku be jafafi cisi yamun de alifi,sanjiyei de fonjici mujangga seme,alime gaimbi.duileci yargiyan ofi sanjiyei be wame gisurehebi seme,jurgan de isinjiha be,sy de afabufi,icihiyara hafan yang moo hiyūn,aisilakūhafan ubasi,sy-i baita be daiselaha yuwan wai lang hafan u lu i beidefi tang de alibuha manggi,dahūme kimcici encu akū,uttu ofi amba meni duilehengge,sanjiyei,cisi-i jui eifu be fetefi etukube gaiha ba yargiyan.uttu ofi yaya eifu fetefi hobo be neifi giran sabuci tatame wa sehe lioi songkoi sanjiyei be,tatame wara weile tuhebufi,loo de horifi bolori be aliyafi wame beidehebi.eifu fetefi etuku be seme gaiha weilei jalin be dahame,meni cisui gamara ba waka ofi gingguleme wesimbuhe,hese be baimbi.所引律文的原文为:凡发掘(他人)坟冢見棺椁者、杖一百、流三千里。已开棺椁见尸者、绞(监候)。(《大清律》刑律?贼盗?发冢,316页)
    (1)《内阁大库档案》087588。
    (2)满文原文为:amha wang?anyeo be wame.urun be,amha de gisun dahafi dedubufi ilenggu be saiha turgunde,tanggū?usiha tantame gisurehebi…
    (3)满文原文为:wang?an yeo ini banjiha urun de latuha ba yargiyan ofi,yaya jui omolo-i sargan de latuci gemu uthai sacime wa sehe lioi songkoi wang?an yeo be uthai sacime wame.urun be neneme udu juwe jergi maraha secibe,amala gisun dahahabi.lioi de udu murimbi seme,amala dahaci muriha seci ojorakūsehebi.uttu ofi gisun dahafi amha de hebei latuha lioi songkoi waci acambihe.ilenggu be saifi tucibume hab?aha be dahame,tanggū?usiha tantame beidefi…所引律文的原文为:若奸父祖妾、伯叔母、姑、姊妹、子孙之妇、兄弟之女者,(奸夫、奸妇)各(决)斩(强者、奸夫决斩)。(《大清律》刑律?犯奸?亲属相奸,383页)若以强合、以和成、犹非强也。(《大清律》刑律?犯奸?犯奸,382页)
    (4)《内阁大库档案》121524。
    (5)满文原文为:ere ninggun bai turgunde,adun-i da sindaraga be emu hontoho wame,jai emu hontoho tanggū?usiha tantame.ini gaiha jaka be gaifi,meni meni ejete de bume.sung hiyasei sargan be eigen same sindaha turgunde fafun de gaime gisurehebi.
    (1)岛田正郎:《明末清初モンゴル法の研究》,东京:创文社,1986年,405~406页。
    (2)齐木德道尔吉:《“蒙古衙门”与其首任承政阿什达尔汉》,30~31页,《内蒙古大学学报》2007年7月第4期,29~33页。
    (3)《内阁满文题本》中的理藩院题本已经编入中国第一历史档案馆、中国人民大学国学院西域历史语言研究所编:《清朝前期理藩院满蒙文题本》,全24卷,呼和浩特:内蒙古人民出版社,2010年。
    (4)《内阁满文题本》02-02-012-000826-0025。《清朝前期理藩院满蒙文题本》卷一,182~183页。
    (5)满文原文为:be usin tarire bade bi,bortoi nuktere bade tehebi.
    (6)满文原文为:toktobuha fafun-i bithe be tuwaci,ere geren hūlhaha niyalma be wafi,boigon ulga be gaifi,morin-i ejen de bu sehebi.bortoi be toktobuha fafun-i bithe-i songkoi waci acambihe.nadan biyai ice nadan de wasimbuha,kesi xe de,jingkini bucere weile be emu jergi eberembu sehe songkoi,bortoi be wara be guwebufi,tanggū?usiha tantafi,juse,sargan be faksalarakū,booi aha,ulga be gaifi morin-i ejen de bume gisurehebi.
    (7)《康熙会典》,1872页(易行编:《大清五朝会典》第一册上-第二册下,全4册,北京:线装书局,2006年)。岛田正郎:《明末清初モンゴル法の研究》,498页。
    (8)蒙古语原文为:aaliba guimun,::guimun,giget:toirben,qosiqu mal-i n,igen,guimun,qulaqbasu goibcideju aalamu::qoiar guimun,bolbasu:n,igen,-i ain,u goibcideju aalamu::qurban,guimun,bolbasu qoiar-i ain,u goibcideju aalamu::aolan,guimun,builugleju qulaqbasu qoiar guimun,-i son,gquju goibcideju aalaqat:basa gedun,guimun,bolbasu iaquqat tasiqur ian,jiju qurbaqat iisun,boda aabumu::a*n,e ierge-iin,qulaqaiicit-i ain,u:a*jen,:boqul-i auilu ailqamu:(:《康熙六年增订旧扎撒书》,510页)。
    (9)《内阁满文题本》02-02-012-000827-0012。
    (1)满文原文为:toktobuha fafun-i bithe be tuwaci,geren niyalma hokilafi hūlhaci ujulaha juwe niyalma be tatame wa.boigon,ulga be tala,jai udu niyalma oci weile ilan uyun-i ulga gaisu…
    (2)岛田正郎:《清朝蒙古例の研究》,124页。
    (3)萩原守:《清代モンゴルの裁判と裁判文書》,东京:创文社,2006年,38页。
    (4)参见达力扎布:《清代蒙古史论稿》,北京:民族出版社,2015年,477~498页。
    (5)同上,465页。
    (6)岛田正郎:《清朝蒙古例の研究》,117~125页;《明末清初モンゴル法の研究》,403页。
    (7)同上,119~120页。
    (8)同上,122页。
    (9)《满文老档》,太宗2,506~507页(満文老檔研究会訳注:《満文老檔》,全7册,东京:东洋文库,1955-1963年)。岛田正郎:《明末清初モンゴル法の研究》,429页。满文原文为:manju,aika korcin abaga de genefi weile necici,korcin abaga-i fafun-i songkoi icihiyakini,korcin abaga aika manju de genefi weile necici,manju-i fafun-i songkoi icihiyakini,juwe gurun-i siden dulimbade weile necici,meni meni fafun-i songkoi ichihiyakini…另外,[案件28]的犯人博尔托伊所属牛录的牛录章京伊纳穆见于《八旗通志》(初集)第1册60页(长春:东北师范大学出版社,全8册,1985年):(正黄旗满洲都统第四参领)第十八佐领、系国初以阿霸垓(abaga)地方来归人丁编立,始以噶尔玛管理。噶尔玛故,以其子伊纳穆管理。如果此处的“伊纳穆”与[案件28]中的“伊纳穆”是同一人物的话,那么本案的犯人博尔托伊所属的牛录正是从阿巴嘎地方编入八旗的。
    (1)《康熙会典》,1869页。岛田正郎:《明末清初モンゴル法の研究》,502页。
    (2)根据岛田正郎《清朝蒙古例の研究》(405~407页)与《明末清初モンゴル法の研究》(502页)整理。
    (3)《大清律》经过多次修订,乾隆五年(1740)年修订后更名为《大清律例》。
    (4)岛田正郎:《清朝蒙古例の研究》,406页。
    (5)蒙文原文为:iege gerem-un,toduragi guimun,:gerem-un,qadaqadu guimun,-dur aaliba iala gibesu::toduragi iasaq-iiar bolqamu::gerem-un,qadaqadu guimun,:toduragi guimun,-dur aaliba iala gibesu qadaqadu iasaq-iiar bolqamu::n,aiman,qosiqun,-u qadaqadu mon,-gqul::aolan,suiruggucin,qadaqadu auluz-un,iasaq-iiar bolqu:(:《康熙六年增订旧扎撒书》,508页)。
    (6)同上,511、515页。
    (1)《康熙六年增订旧札撒书》,498页。
    (2)[案件28]和后述[案件30]的犯人有可能并不属于八旗满洲或八旗蒙古,而属于八旗察哈尔。关于八旗察哈尔,达力扎布在《明清蒙古史论稿》(北京:民族出版社,2003年)289~300页、316~333页和《清代蒙古史论稿》3~29页、42~69页有详细论述。天聪八至九年(1634-1635)左右,太宗击败林丹汗,征服察哈尔时,将一部分归附的察哈尔人编入八旗,这成为察哈尔八旗的起源。他们独立于八旗满洲、八旗蒙古,居住在游牧地区,受理藩院管理。尽管如此,八旗察哈尔几乎是与八旗蒙古同一时期设立的,在顺治朝,八旗察哈尔的人员隶属于八旗蒙古、八旗满洲的贝勒,仍然应当放在八旗的框架下来考虑。并且,本案的档案中只提到犯人博尔托伊属于“正黄旗”(gulu suwayan),并没有明确说明是八旗满洲、蒙古还是察哈尔。
    (3)《内阁大库档案》120459。
    (4)满文原文为:nuktere monggo ci,mini ejen-i jakade jifi,amasi genere de,meni emu nirui batma booi nikan haha haise,cosihi nirui hodoi,sereng ni booi looba-i sargan,mini duin nofi hokilafi genembihe.?a doo de isinafi udelere de,hodoi,haise,looba-i sargan,ese turgun akū,mimbe jafaki serede,bi huwesi tucibufi,hodoi hase,looba-i sargan-i morin be yalufi burulame tucifi,ergen guweki seme ejen be baime jihe seme jurgan de niyakūlaha…
    (5)与此条内容最相近的《康熙六年增订旧扎撒书》中条款的蒙文原文为:aaliba iaqum-a-ii ailetde buliiabasu::…qaracu guimun,bolbasu cabciju aalamu::汉译:“凡抢劫物件者……若为平人,则斩。”(509页,汉译见499页,第七十三条)
    (6)满文原文为:toktobuha fafun-i bithe be tuwaci,yaya jaka be iletu durihe niyalma be wambi sehebi.uttu ofi,sengge be wame.sengge,sereng hiyai booi aha bicibe niyalma wame iletu durime yabuha weile amba be dahame,sengge-i juse sargan,ini enculeme ilibuha ulga be gaifi,bucehe haise-i oron de toodame bufi,funcehe jaka be huwesilebuhe hodoi,looba-i sargan,bucehe haise,ere ilan de gese dendeme bume beidefi…
    (7)满文原文为:iletu hūlha yabufi,ulin baha lioi songkoi uthai sacime waci acambihe.所引律文的原文为:凡强盗已行而不得财者,皆杖一百,流三千里。但得(事主)财者,不分首从,皆斩。(《大清律》刑律·贼盗·强盗,306页)
    (1)谷井阳子:《做招から叙供へ--明清時代における審理記録の形式》,收夫马进编:《中國明清地方檔案の研究》,京都:京都大学大学院文学研究科东洋史研究室,2000年,57~86页。
    (2)例如,《北大移交题本》02-01-02-1834-008,02-01-02-1834-016,02-01-02-1847-004。
    (1)关于八旗的构造与“多民族性”,参见杉山清彦:《大清帝国の形成と八旗制》,265~269、324~384页。

© 2004-2018 中国地质图书馆版权所有 京ICP备05064691号 京公网安备11010802017129号

地址:北京市海淀区学院路29号 邮编:100083

电话:办公室:(+86 10)66554848;文献借阅、咨询服务、科技查新:66554700